Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda 4 Mart 2020’de kabul edilmişti.
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yasaya, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na, kurulması öngörülen tasarruf finansman faaliyetine ilişkin yapı ve süreçlerin daha iyi anlaşılabilmesi için “organizasyon ücreti”, “tahsisat”, “tasarruf finansman faaliyeti” ile “tasarruf fon havuzu” gibi kavramlar eklendi.
Müşterilerin tasarruf finansman sözleşmesi kapsamında tasarruf finansman faaliyeti ve tasarruf fon havuzunun yönetimi karşılığında ödeyecekleri tutar, “organizasyon ücreti” olacak.
“Tahsisat”, tasarruf finansman sözleşmesi uyarınca, tahsisata hak kazanılmasına ilişkin koşulların yerine gelmesi şartıyla müşterinin tasarruf birikimlerinin ve sözleşme kapsamında taahhüt edilen finansman tutarının müşterinin, mirasçısının veya vekilinin konut, çatılı iş yeri veya taşıt edinmesi amacıyla satıcı konumundaki üçüncü kişilere hesaben ödenmesini kapsayacak.
“Tasarruf finansman faaliyeti”, bir sözleşme kapsamında önceden belirlenen koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut, çatılı iş yeri veya taşıtın edinimi için faizsiz finansman esaslarına göre belirli bir süre tasarruf edilmesi, müşterilere finansman kullandırılması ve toplanan tasarrufların yönetimini içerecek.
“Tasarruf fon havuzu” ise belirli bir dönemde tasarruf finansman şirketi nezdindeki birikmiş tasarruflar ve finansman geri ödemelerinden oluşan tutarlar toplamından, tahsisat olarak verilmiş tutarlar ile tasarruf geri ödemelerinin düşülmesinden sonra kalan tutarı tanımlayacak.
Tasarruf finansman şirketlerinin kuruluş izinleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) en az 5 üyesinin aynı yöndeki oyuyla verilecek.
Asgari sermaye tutarı 100 milyon lira olacak
Tasarruf finansman şirketlerinin asgari sermaye tutarı 100 milyon lira olarak düzenlenecek ve BDDK’ye belli standart ve sınırlamalar getirme yetkisi verilecek.
Tasarruf finansman şirketleri yalnızca konut, çatılı iş yeri veya taşıt ediniminden doğan borçları finanse edebilecek. Bu şirketler, tasarruf finansman sözleşmeleri dışında finansman sağlayamayacak ve yalnızca yurt içinde tescil edilmiş konut veya taşıt alımlarını finanse edebilecek.
Tasarruf finansman şirketlerinin birleşme, devir, bölünme ve iradi tasfiyeleri; BDDK’nin denetiminde, mevcut yükümlülüklerini yerine getirebileceğine ilişkin bir plan sunması, müşterilerine olan finansman yükümlülükleri dahil olmak üzere tüm yükümlülüklerinin yerine getirilmesi şartıyla gerçekleşebilecek. Bu şirketler, tasfiye sürecinde yeni müşteri edinemeyecek, sunulan plana uyulmaması veya söz konusu işlemlerin müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratacağının tespiti halinde BDDK kararıyla iradi tasfiye izni iptal edilecek.
Şirketlerin aktif kalitesinin ve gelir-gider dengesinin bozulması dolayısıyla öz kaynaklarının faaliyetlerin emin şekilde yürütülmesine engel olacak şekilde bozulması ya da şirket yönetimlerinin basiretsizliği nedeniyle maruz kalınan risklerin önemli ölçüde artması veya mali bünyeyi zayıflatabilecek şekilde yoğunlaşması hallerinden birinin BDDK’ce tespit edilmesi halinde şirketten ilave tedbirler alması istenebilecek.
Tasarruf finansman şirketleri, tasfiyeleri halinde tasarruf sahiplerine ödenmek üzere, tahsil ettikleri organizasyon ücretlerinin binde beşini gelir hesaplarından ayırmak zorunda olacak. BDDK, bu oranı firma bazında üç katına kadar artırmaya ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olacak.
Müşteriye cayma ve sözleşmede fesih hakkı
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na eklenen “tasarruf finansman sözleşmesi” başlıklı maddeyle, tasarruf finansman sözleşmesinin kapsamı belirlendi. Müşteri, sözleşme imzalanmasını takip eden 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin cayma hakkına sahip olacak. Bu durumda katılım bedeli dahil tüm tasarruf geri ödenecek.
Müşteri, tasarruf finansman sözleşmesinin tasarruf dönemi bitimine kadar sözleşmede fesih hakkına sahip olacak. Bu kapsamda katılım bedeli şirkette kalacak, diğer tasarrufları geri ödenecek.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na, tasarruf finansman faaliyetinin kapsamını belirleyen madde eklendi. Bu kapsamda şirket fon havuzunu kendi operasyonel hesaplarından ayırmak zorunda olacak. Fon havuzundaki paralar amacı dışında kullanılamayacak ve haczedilemeyecek. Şirketler, faizsiz esaslara göre faaliyet gösterecek.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğinin ismi “Finansal Kurumlar Birliği” olarak değiştirilecek ve varlık yönetim şirketleri ile BDDK gözetim ve denetimine tabi diğer kuruluşlardan uygun görülenler Birliğe üye olabilecek.
Kanunla, tasarruf finansman müşterilerinin sözleşme fesih ve sözleşmeden cayma haklarını kullanmaları durumunda birikimlerinin iade edilmesini engelleyen kişilere yönelik ve zimmet suçu işleyen tasarruf finansman şirketi yönetici ve mensuplarına yönelik adli ceza hükümleri de düzenlendi.
Bu kapsamda cayma ve sözleşme fesih hakkına aykırı işlem yapılması halinde, 62 bin 500 liradan az olmamak üzere aykırılık oluşturan işlem tutarının 5 katına kadar, “tasarruf finansman sözleşmesi” kapsamında aykırı işlem yapılması halinde ise 25 bin liradan 50 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.
BDDK’nin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığını muhatap talebi üzerine, sulh ceza hakimince, dava açılması halinde davaya bakan mahkemece iş yerlerinin faaliyetleri ve reklamları geçici olarak durdurulacak, ilanları toplatılacak.
Bu aykırılıkların internet ortamında gerçekleşmesi halinde BDDK tarafından içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecek. Karar uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderilecek.
İzinsiz tasarruf finansman faaliyetinde bulunan şirketler hakkında BDDK tasfiye kararı verebilecek
Alınması gereken izinleri almaksızın tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunan kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Kanuna “Tasarrufların çekilmesini engellemek” başlıklı yeni bir madde eklendi. Sözleşme imzalanmasını takip eden 14 gün içinde cayma hakkını kullanan müşteriye organizasyon ücreti dahil, aldığı tutarın tamamını 14 gün içinde iade etmeyen, fesih hakkını kullanan müşteriye belirlenen süre içinde toplam birikim tutarını iade etmeyen veya sözleşmeyi tek taraflı fesheden şirketler, 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve 500 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Kendisine devredilmiş koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu para, para yerine geçen evrak, senet veya diğer malları kendisinin ya da başkasının zimmetine geçiren tasarruf finansman şirketi yönetim kurulu başkan, üyeleri ve diğer mensupları, 6 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak, tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararı tazmin edecek.
Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde faile 12 yıldan 18 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası verilecek. Ancak adli para cezasının miktarı, tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak. Meydana gelen zararın ödenmemesi halinde mahkemece resen ödettirilmesine hükmolunacak.
Faaliyet izni kaldırılan bir tasarruf finansman şirketinin yönetim ve denetiminde olan ortaklarının, şirketin çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde menfaatlerine kullandırarak, tasarruf finansman şirketini zarara uğratmaları, zimmet olarak kabul edilecek. Bu fiilleri işleyenler, 10 yıldan 20 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak. Adli para cezasının miktarı, tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak. Meydana gelen zararın müteselsilen ödettirilmesine karar verilecek.
Soruşturma başlamadan önce zimmete geçirilen para, para yerine geçen evrak, senet, diğer mallar aynen iade edilir veya uğranılan zarar tamamen tazmin edilirse, verilecek cezanın üçte ikisi indirilecek. Kovuşturma başlamadan önce gönüllü olarak iade veya zararın tazmini halinde verilecek cezanın yarısı indirilecek. Bu durumun hükümden önce gerçekleşmesi halinde verilecek cezanın üçte biri indirilecek.
Zimmet suçunun konusunu oluşturan para, para yerine geçen evrak, senet veya diğer malların değerinin azlığı nedeniyle verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilecek.
Tasarruf finansman şirketleri dışındaki şirketlerin faaliyet izni, şirket tarafından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BBDK) istenen önlemlerin alınmaması veya alınan önlemlere rağmen sorunların Kurumca verilen uygun süre içinde giderilememesi ya da bu tedbirlerin alınması durumunda dahi sonuç alınamayacağının Kurumca belirlenmesi halinde de BDDK’nın en az 5 üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan kararla iptal edilecek.
Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’na “Tasarruf finansman şirketinin faaliyet izninin kaldırılması ve tasfiyesi” başlığı altında yeni madde eklendi.
Buna göre, likidite düzeyinin sürdürülememesi, sürdürülemeyeceğinin anlaşılması, likidite hesaplamasının güvenilir şekilde gerçekleştirilememesi, kasıtlı olarak likiditenin yanlış hesaplanması, BDDK’ce alınması istenen tedbirlerin verilen sürede alınmaması, bu tedbirler kısmen veya tamamen alınmasına rağmen mali bünyenin güçlendirilmesine imkan bulunmadığının veya bu tedbirler alınsa dahi mali bünyenin güçlendirilemeyeceğinin tespiti halinde BDDK, en az 5 üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan kararla şirketin faaliyet iznini kaldırmaya ve tasfiyesine karar vermeye yetkili olacak.
Tasfiyesine karar verilen şirketlerde müşterilerin sözleşmelerde yer alan finansman kullanma hakları uygulanmayacak.
Finansal Kurumlar Birliğine üye olma zorunluluğu
Tasfiyesine karar verilen şirketler, BDDK’ce atanacak en az 3 kişilik tasfiye komisyonu tarafından genel hükümlere göre tasfiye edilecek. Tasfiye komisyonu, BDDK ve TMSF tarafından bildirilecek üyelerden oluşacak.
Tasfiye komisyonu üyeleri ile bu kişiler tarafından temsil yetkisini haiz olmak üzere görevlendirilenlere, atandıkları veya görev yaptıkları şirketlerin doğmuş ya da doğacak kamu borçları ile SGK borçlarının ve her türlü işçi alacakları ile söz konusu şirketlerin tabi olduğu ilgili diğer mevzuattan kaynaklanan borçlarının ödenmemiş olması nedeniyle şahsi, cezai ve mali sorumluluk yüklenemeyecek.
Tasfiyesine karar verilen şirket tarafından alınan tescile tabi tüm kararlar, tasfiye komisyonunun talebi üzerine noter onayı şartı aranmaksızın ticaret sicil müdürlüklerince harca ve hizmet bedeline tabi olmaksızın tescil ve ilan edilecek. Şirketin genel kurulunun yetkileri, tasfiye komisyonu tarafından kullanılacak. Bu şirketle ilgili olarak tasfiye komisyonu tarafından açılan dava, istinaf, temyiz ve takip gibi yargı süreçleri harçtan muaf olacak.
Mevzuatta Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğine yapılmış atıflar Finansal Kurumlar Birliğine yapılmış sayılacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden önce faaliyet izni almış olan varlık yönetim şirketleri, bu fıkrayı ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 ay içinde, Birliğe üye olmak zorunda olacak.
Kanuna tasarruf finansman şirketlerinin intibak sürecine ilişkin geçici madde eklendi. Bu madde yürürlüğe girdiği tarihte tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren 1 ay içinde BDDK’ye başvuruda bulunmak zorunda olacak.
Başvuru sırasında durumlarını en geç altı ay içinde kanun hükümlerine uygun hale getireceklerine veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunmak zorunda olan tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, bu planın uygun görülmesi halinde gereken işlemleri planda belirlenen süreler içerisinde yerine getirecekler.
Kuruma başvuruda bulunmaksızın tasarruf finansman faaliyetinde bulunmaya devam edenler hakkında izinsiz faaliyette bulunanlara yönelik cezalar uygulanacak.
Altı aylık süre, kanun hükümlerine uyum sağlanmasına ilişkin ilave bir plan sunulması ve söz konusu planın Kurulca uygun görülmesi halinde altı ayı geçmemek üzere uzatılabilecek. Ayrıca Kurul, intibak süresini altışar ayı geçmemek üzere iki defa daha uzatmaya yetkili olacak.
Kuruma başvuruda bulunanlardan, bağımsız denetimden geçmiş mali tablolarına göre varlıkları yükümlülüklerini karşılayamayacağı tespit edilenler ile durumlarını öngörülen süre içerisinde Kanun hükümlerine uygun hale getirmeyenler veya sunduğu plan Kurul tarafından yeterli görülmeyenler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tasarruf finansman faaliyeti kapsamında müşterilerden para toplayan ancak Kuruma başvurmayanlar hakkında Kurul, tasfiyesine karar verebilecek.
İntibak eden şirketlerin, kanunun yürürlük tarihi öncesinde akdettikleri tasarruf finansman faaliyeti kapsamındaki sözleşmeler bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre tadil olduktan sonra uygulanmaya devam olunacak. Ancak bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlük tarihinden önce düzenlenen sözleşmelerin finansman konusu değiştirilemeyecek.
Finansal kiralama ve finansman şirketleri için getirilen asgari ödenmiş sermaye tutarının 50 milyon lira olmasına ilişkin hükme intibakın sağlanabilmesi amacıyla şirketlere, maddenin yürürlük tarihinden itibaren altı aylık süre verildi.
BDDK tarafından uygun görülmesi halinde bu süre altı ayı geçmemek üzere uzatılabilecek.
Bu sürelerde asgari ödenmiş sermayelerini artırmayanların faaliyet izinleri iptal edilecek.
Tasarruf finansman şirketleri tarafından müşterilere sağlanan veya sağlanacak finansmana karşılık teminat gösterilen taşınmazların ipotek işlemleri, tarafların istemi halinde, imzalanan tasarruf finansman sözleşmesine istinaden tapu müdürlüklerinde tapuya tescil olunacak.
