Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Antalya Belek’te düzenlenen ve 3 gün süren “Yeşil Kalkınma Yolunda Türkiye” temalı İstişare Toplantısı sona erdi.
Bakan Murat Kurumun başkanlık yaptığı toplantıda, bakanlığa bağlı 27 birim, sunumlar yaptı.
2022-2023 hedefleri sonrası ortaya çıkan 11 maddelik sonuç bildirgesini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum açıkladı.
Murat Kurum, İstişare Toplantısı’nda kısa, orta ve uzun vadeli yeni hedefler belirlediklerini, tüm sektörleri yakından ilgilendiren stratejik kararlar aldıklarını söyleyerek Türkiye’nin kalkınma hedeflerinin vahşi ekonomi anlayışıyla değil, insan ve doğa yararının gözetildiği “Yeşil Kalkınma” prensipleriyle sürdüreceklerinin altını çizdi.
Bakan Kurum’un açıkladığı 11 maddelik sonuç bildirgesi şöyle:
MADDE 1: İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında; sera gazı azaltım, uyum faaliyetleri, yasal düzenleme ve afet önleme çalışmalarımıza öncelik vereceğiz.
Son yıllarda ülkemizi sel, fırtına, taşkın ve yangınlarla derinden etkileyen iklim değişikliğiyle mücadelemize hizmet edecek, ülkemizin en çok ihtiyaç duyduğu çalışmalardan biri olan İklim Kanunu’na altlık oluşturacak hazırlıklarımızı 6 ay içerisinde tamamlayacağız.
Yine aynı hedeflerle ülkemizin, daha temiz bir dünya için teminat olarak gösterdiği eylemleri içeren 2030 ulusal katkı beyanımızı bu yıl bitmeden güncelleyeceğiz.
İklim kriziyle etkin mücadele için geliştireceğimiz Türkiye Ulusal İklim Portalı’yla 81 şehrimizin tamamında, tüm doğal alanlar ve şehir merkezlerinde iklim uyarı sistemleri kuracağız.
Bu sistemle olası afet alanlarına yakın yerlerde yaşayan vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğini sağlayacağız.
MADDE 2: İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında; şehirlerimize yeşil finansman imkanlarını artıracağız.
İller Bankasıyla belediyelerimizin iklim dostu projelerine 37 milyar lira kaynak aktaracak, Emlak Katılım Bankası’yla vereceğimiz güçlü bir maddi destekle çevre dostu konut ve araçların yaygınlaşmasını sağlamak için yerel yönetimleri ve vatandaşlarımızı teşvik edeceğiz. Belediyelerimize çevreyi kirletmeyen, egzoz gazı üretmeyen, vatandaşımızın sağlığına zarar vermeyen elektrikli ve hibrit motorlu araçları hibe edeceğiz, yine bu noktada finansman desteği vereceğiz.
Hava Emisyon Yönetim Portalı kapsamında 8 bin sanayi tesisinin 20 bin bacasını kayıt altına aldık, anlık olarak izliyoruz. Bu sistemle; kirletenden elde edilen gelirleri, temiz üretim teknolojilerini kullanan sanayi tesislerine teşvik olarak vereceğiz.
Tarımda ve enerjide yeşil kalkınma adına; yeşil alan üreten, sürdürülebilir tarım yapan vatandaşlarımızı ve temiz enerji yatırımı planlayan yatırımcılarımızı 50 milyon metrekare hazine taşınmazıyla destekleyeceğiz.
Yine yeşil yatırımcıyı desteklemek adına yerli ve millî akıllı şehir ürünlerimizi ulusal ve uluslararası alıcılarla buluşturan Akıllı şehir Dijital Expo buluşmasını gerçekleştireceğiz. Akıllı ürün pazarı olarak nitelendirebileceğimiz Dijital Expo’yu 365 gün çalıştırarak yeşil yatırımcımızın iş yapmasını, kazanmasını sağlayacağız.
Ülkemize ait kaynaklarımızın doğru ve verimli kullanımını sağlamak için yeşil yatırıma hazır arazi üretimi yapacak olan Yenilenebilir Enerji Yatırım Portalımızı bu yıl içerisinde tamamlayacağız.
MADDE 3: Dönüşümü ve tasarrufu esas alan; tüm sektörlerimizde yeniden kullanımı hâkim kılacak döngüsel ekonomi modeline geçeceğiz.
Döngüsel ekonomi ulusal eylem planını 2022 yılında tamamlayacağız. Tekstilden plastiğe, inşaattan imalat sanayisine kadar onlarca farklı sektörde analizlerimizi tamamlayacak, döngüsel ekonomi eylemlerimizi titizlikle gerçekleştireceğiz.
Döngüsel Ekonomi Modelinin olmazsa olmazı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi’nin himayelerinde başlatılan ve Bakanlığımızın yürüttüğü Sıfır Atık Hareketidir.
Sıfır atık uygulamalarının tüm sektörlerde yaygınlaşması için, gerekli destekleri arttıracağız. Böylelikle Sıfır Atık kapsamında yüzde 22,4’e ulaştırdığımız geri kazanım oranımızı 2022’de yüzde 30’a, 2023’te yüzde 35’e çıkaracağız.
2035 yılı için hedeflediğimiz yüzde 60 geri kazanım oranıyla, ekonomimize 90 milyar lira katkı sağlayacak, 200 bin istihdam rakamına ulaşacağız.
Döngüsel ekonomi ve sıfır atık hareketinin bir diğer uygulaması olan ve bu yıl Kızılcahamam’da pilot çalışmasını başlattığımız, yeniden kullanılabilen ambalajlarımız için geliştirdiğimiz Depozito Yönetim Sistemini 81 il 972 ilçemize yaygınlaştıracağız. Vatandaşımızın sisteme tam desteğini aldığımızda ülkemizde İstanbul’un yıllık enerji tüketiminin yüzde 10’u kadar (40 milyar kwh- 441 milyon kWh) enerji tasarrufu, Türkiye’nin günlük petrol tüketiminin iki katı petrolden tasarruf edeceğiz. (650 bin varil, 1,25 Milyon varil)
Yine bu eylem planı kapsamında Tek Kullanımlık Plastiklerin kullanımını azaltacağız. Plastik atıkların geri dönüştürülmesi için geliştirdiğimiz yeni eylemleri kararlılıkla hayata geçireceğiz.
Atık su arıtma tesislerimizi, gelir getiren ekonomik bir kaynağa dönüştürecek adımları atacağız. Atık su arıtma tesislerimizi, bir yeşil teknoloji ürünü olan biyorafineri tesislerine dönüştüreceğiz. Böylece işletme maliyetlerimizi büyük oranda düşürecek, atık suyun yeniden kullanımını arttıracağız. Bunlarla da yetinmeyip, atık sudan hidrolik enerji, arıtma çamurundan biyogaz elde edeceğiz ve vatandaşımızın hizmetine vereceğiz.
MADDE 4: Çevre etiketi sistemini yaygınlaştıracak, çevre dostu ürün ve hizmet sektörlerinde rekabet gücümüzü artıracağız.
Şu anda seramik, tekstil, temizlik kâğıdı, bulaşık deterjanı, turistik konaklama tesisleri, kozmetik ve cam gibi 7 ürün ve hizmet kolunda yürüttüğümüz Çevre Etiketi Sistemini 2023 yılında en az 12 sektöre çıkaracak ve çevre dostu sanayilerimizin rekabet gücünü arttıracağız.
MADDE 5: İklim dostu yeşil binaların yapımı önceliklendirilecek ve teşvik edilecek.
Bakanlığımızın ve özel sektörün tüm inşa çalışmalarında üretilecek yapılar; çevreye saygılı, doğa dostu teknolojilerle donatılacak. Kentsel dönüşüm, kentsel yenileme ve sosyal konut projelerinde tüm ev ve işyerleri sıfır atık uyumlu, enerji ve su verimli yapılar olacak.
TOKİ Başkanlığımızla yeşil çatı uygulamaları, akıllı atık ve su sistemleri, güneş enerjisi panelleriyle; iklim dostu, sıfır atık uyumlu ve yatay mimariyi esas alan çevre dostu toplam 150 bin sosyal konutumuzu tamamlayacağız.
Yine önümüzdeki iki yıl içerisinde 600 bin konutun dönüşümünü iklim dostu uygulamalarla gerçekleştireceğiz.
45 ilimizde bulunan 80 tarihî kent merkezimizi ihya edecek projelerimizi, sokak güzelleştirme çalışmalarımızı 2022 yılında tamamlayacağız.
Tüm bu merkezlerde araç girişini sınırlandıracak, kömür kullanımını kısıtlayacağız. Vatandaşlarımızın, havası, suyu temizlenmiş, doğal alanları korunmuş bu tarih, medeniyet ve kültür akslarından sağlıklı bir şekilde istifade etmesini sağlayacağız.
Şehir içinde kalmış ve çevre kirliliğine sebep olan sanayi alanlarını yeni yerlerine taşımaya devam edeceğiz. Bu kapsamda 11 farklı projede 7 bin 450 sıfır atık sanayi dükkânı inşa edeceğiz.
Enerji tüketiminin yüzde 30’undan evlerimiz sorumludur. Enerji verimliliği normal binalara göre çok yüksek olan ve yenilenebilir enerji kullanan; şehircilik literatüründeki adıyla “Neredeyse Sıfır Enerjili Bina” konseptine aşamalı olarak geçeceğiz. Bu amaçla; Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği’nde yeni bir düzenlemeye gideceğiz. Buna göre 2023 yılından itibaren; yeni yapılacak olan 5 bin metrekareden büyük binalarda hâlen en az “C” olması gereken asgari Enerji Performansı’nı “B” ye yükselteceğiz.
En az yüzde 5 oranında yenilenebilir enerji kullanımını zorunlu hâle getireceğiz. Bu zorunluluğu, 2025 yılından itibaren 2 bin metrekare üzeri binalara da yaygınlaştıracak, bu binalarda da yenilenebilir enerji kullanım oranını yüzde 10’a çıkaracağız. Böylece ilk etapta yeni yapılacak binaların enerji performansında yaklaşık yüzde 25 iyileştirme sağlayacağız. Projemiz hayata geçtiğinde; ülkemizin enerji ithalatını yıllık 5 milyar lira azaltacağız.
Yerli ve Millî Yeşil Bina Sertifikası’nı 2022 yılı içinde hayata geçireceğiz. Ruhsat aşamasında sunulan mimari projelerde; Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamındaki biriktirme ekipmanlarını, geçici atık depolama alanlarının yerlerinin gösterilmesini zorunlu hâle getireceğiz.
Yeni yapılacak binalarda karbon üretmeyen yeşil yapı malzemelerinin, enerji tasarruflu, çevreye duyarlı ürünlerin kullanımının yaygınlaştırılması için yeni birim fiyatlarımızı belirledik.
Türkiye Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi kapsamında okul, hastane, idari bina, üniversite kampüslerinden oluşan kamu binalarında enerji verimliliği projelerimizi hayata geçiriyoruz. 2025 yılı sonunda bu projeyle 700 kamu binamızda minimum yüzde 20 enerji verimliliği, enerji tüketimlerinde en az yüzde 70 azalmayı başaracağız. Bu projeyle; tüm kamu binalarımız için enerji verimliliği projeleri geliştireceğiz.
Eskiler “damlaya damlaya göl olur” diyordu. Şimdilerde ise bizler maalesef “damlaya damlaya yok olur” aşamasına gelmiş bulunuyoruz. Bu sebeple; binalarımızda kullandığımız suyun daha tasarruflu tüketilmesi amacıyla; sıhhi tesisat projelerinde lavabo musluk debilerini sınırlandıracağız. Böylece lavabolarda kullanılacak sudan yaklaşık yüzde 25 tasarruf elde edeceğiz. Yine peyzaj projelerinde suyumuzdan tasarruf etmek için; damla sulama gibi yöntemlerin kullanılmasını, az su isteyen bitkilerin seçilmesini zorunlu hale getireceğiz.
MADDE 6: Döngüsel ekonomi kapsamında sanayi tesislerimizden çıkan atık ısıyı geri kazanacak; evlerimizin, işyerlerimizin ısıtma kaynağı olarak yeniden kullanacağız.
Bu yeni uygulamamızla, vatandaşlarımızın ısıtma giderlerini yüzde 30 oranında düşüreceğiz. Ülkemizdeki tüm termik santrallerin atık ısı potansiyelini hesapladığımızda, 4 milyon konutu ısıtabilecek atık ısıyla karşılaşıyoruz. Bugün, Manisa Soma Termik Santrali, 5 kilometre uzaklıktaki 10 bin konutu bu yöntemle ısıtmaktadır.
Biz termik santrallerdeki atık ısı potansiyelinin tamamını kullanarak, yaklaşık 16 milyon vatandaşımızın ısıtma giderlerini yüzde 30 daha aşağı çekeceğiz. 6 ay içerisinde, Isıtmada Yeşil Dönüşüm Strateji Belgesini yayınlayacak, atık ısının yeniden kullanımına özel olarak planladığımız ve enerji tasarrufu sağlayacak yatırımlarımızı milletimizle paylaşacağız.
MADDE 7: Hava kirliliğini azaltacak, “iklim dostu karbon nötr şehir projesi”ni hayata geçirecek, ülkemizin belirli noktalarında düşük emisyon bölgeleri oluşturacağız.
Bu hedeflerin tamamını, sistemli bir şekilde gerçekleştirmek için İklim Dostu Karbon Nötr Şehirler Projesi’ni başlatacağız. 1 yıl içerisinde 81 ilimiz için mevcut karbon salınım ve tutulum envanterini ortaya koyacağız. Her bir şehrimizde; insanımızın sağlığını etkileyen zararlı gazların miktarlarını ve yayılım alanlarını hesaplayacağız. Üretilen bu zararlı maddeleri emecek yutak alanlarımızı artıracak, fosil yakıt tüketen araç kullanımını azaltacak, mikromobiliteyi, bisiklet ve scooter kullanımını ve benzer çevreci yatırımlarımızı arttıracağız.
Şehirlerimizde, “Düşük Emisyon Bölgeleri” oluşturacağız.
Ülkemizin farklı noktalarında belirleyeceğimiz bu bölgelerde, sıfır emisyonlu araçlar olan hibrit, elektrikli otomobiller ve TOGG dışında; hava kirliliğine sebep olan araçların girişine kontrollü bir şekilde izin vereceğiz. İnsanımızın sağlığını tehdit eden hava kirliliğiyle mücadelemizde yeni bir sayfa daha açmış olacağız.
Yerli ve millî NEFES Yazılımı’nı devreye alacağız. 81 şehrimizin dijital ikizleri üzerinden hava kalitesi değerlerini tespit edeceğiz. Bu yazılımımızla 84 milyon vatandaşımız, sabah evden çıkmadan şehrinde kullanacağı güzergâhtaki hava kirlilik durumunu anlık olarak görebilecek ve bir güzergâh tercihi yapma imkânına kavuşacak.
Afetlere karşı en etkin yöntem olmasının yanında hava kirliliğiyle mücadelede de çok önemli görevler üstlenen korunan alanlarımızı ve şehir içi yeşil alanlarımızı arttıracağız. 2018 yılında ülkemizin yüzölçümünün yüzde 9’u seviyesinde olan korunan alan büyüklüğümüzü yüzde 11,91’e ulaştırdık.
Bu büyüklüğü kademeli olarak 2022 yılı sonuna kadar yüzde 13,8’e; 2023 yılında OECD ortalaması olan yüzde 17’ye yükselteceğiz.
Millet bahçeleriyle ortaya koyduğumuz 81 milyon metrekare yeşil alan hedefimizi; Cumhuriyeti’mizin 100. yılında tamamlayacağız. Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı hâline gelen bisiklet kullanımını arttıracağız. 2023 yılına kadar ülkemizin her noktasına ulaşacak toplam 3 bin kilometre bisiklet yolu, 3 bin kilometre yeşil yürüyüş yolu, 60 kilometre çevre dostu sokak ve 60 bin metrekare gürültü bariyerinin yapımını tamamlayacağız.
MADDE 8: Ülkemizdeki tüm kirlilikle mücadele eylemleri tek merkezden yönetilecek.
Bakanlık olarak hava, su, deniz kirliliğiyle 7 gün 24 saat mücadele ediyoruz. 360 noktadan havamızı, 423 noktadan denizlerimizi, akarsularımızı anlık olarak izliyoruz. Aykırı bir durumda hemen ekiplerimizle müdahale ediyoruz.
Bundan böyle tüm kirletici kaynaklarla; hava, deniz, su ve toprak gibi tüm alıcı ortamların verilerini Sürekli İzleme Merkezinde toplayacağız, tüm mücadele süreçlerini buradan yöneteceğiz. Yine sahadaki en etkin uygulamamız olan Mobil Atık Takip Sistemlerimizle tüm atık gruplarını hem yerinde hem de online olarak izleyeceğiz. Atık izleme sistemi sayesinde, tüm atıkların çevre ve insan sağlığına risk oluşturmayacak şekilde işlenmesi, böylece atıkların ekonomiye kazandırılmasını da temin edeceğiz.
İzlemeler gibi, çevre denetimlerinin de tek merkezden yönetilmesi için sürekli denetim merkezimizi kuracağız. Denetimlerde kullanacağımız yeşil teknoloji ürünü olan yerli ve milli uzaktan algılama sistemleri, uydu ve radarlar sayesinde çevreye olumsuz etkileri yüksek olan tesisleri çok hızlı bir şekilde tespit edecek, daha sık denetlenmesini sağlayacağız.
MADDE 9: Yeşil kalkınma hedefine dair tüm projelerimizde gençlerimize öncelik vererek, tüm sektörlerde yeşil istihdamı artıracağız.
2021 yılında bakanlığımızın ve belediyelerimizin teknik şartnamelerinde yaptığımız değişiklikle genç istihdam seferberliğimizi başlattık. 25 bin gencimiz bu proje kapsamında göreve başladı. 2022 yılı ise istihdam hedefimizi 50 bine yükseltmiş durumdayız. Yeşil Kalkınmanın lider ülkesi Türkiye hedefimiz doğrultusunda tüm sektörlerde yeni yüz binlerce istihdam sağlayacağız.
Gençlerimize yönelik olarak 209 üniversitemizden 20 bin iklim elçisi belirleyecek ve iklim değişikliğiyle mücadelemizi öğrencilerimizle birlikte gerçekleştireceğiz.
Gençlerimizin doğa koruma faaliyetlerine katılımlarının sağlanması için; iklim değişikliği tabanlı oyun altyapısı oluşturacağız.
Gençlerin ortak evimiz dünyaya faydalı oyun yazılımları üretmelerinin önünü sonuna kadar açacağız, bakanlık olarak bu yazılımlara finans desteği vereceğiz.
Dost ve kardeş Azerbaycan ile yürüttüğümüz akıllı şehir iş birliğini; Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Dünyası Belediyeler Birliği ile genişleteceğiz. Bu zirve öncesinde; gençlerimizin ve genç girişimcilere yatırım yapacak melek yatırımcıların ilgisini çekecek İklim Hackathon’unu düzenleyeceğiz. Bu etkinlik vesilesiyle gençlerimize, Yeşil Kalkınma’nın en önemli enstrümanı olan iş geliştirme, tasarım ve kodlamaya dair geliştirdikleri projeleri hayata geçirme fırsatı sunacağız.
MADDE 10: Doğal afetlerle mücadele için sürdürülebilir arazi yönetim modeline geçeceğiz.
Ülkemizde obrukların en çok görüldüğü Konya-Karaman bölgesinde uygulaması başlatılan Sürdürülebilir Arazi Yönetimi (SAY) Projesi kapsamında; toprak altı ve damla sulama sistemlerini ülkemizin tamamında uygulayacağız.
Sel ve taşkın dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi ülkemizde de kolayca afete dönüşerek büyük mal ve can kaybına neden olan bir doğal tehlikedir. Selin oluşumu ve afete dönüşmesi; şiddetli yağışlarla birlikte, toprak yapısı, bitki örtüsü ve insanların çeşitli etkinlikleriyle doğrudan ilişkilidir.
Sel ve taşkınlarla en etkin mücadele ise, yukarı havzalarda yapılacak sel ve erozyon kontrolüdür.
Selin şehre ulaşmasını engellemek, can ve mal kaybını engellemek için; sellerin başladığı havzalarda, 17 sel kontrol projesi hazırlamış durumdayız. Yine 6 ayrı sel projemizi de vatandaşlarımızı kaybettiğimiz Kastamonu Bozkurt ilçesini korumak için tamamladık. Bu çalışmamızı da ülkemizin sel, taşkın ve heyelan riski taşıyan tüm havzalarımızda uygulayacağız.
Yine bu hedefle 6 bölgede başlatılan ağaçlandırma ve erozyon kontrol projesini, ülkemizin erozyon riski altındaki tüm bölgelerinde yaygınlaştıracağız.
MADDE 11: Yeşil Kalkınma Devrimi’nin vatandaşlarımıza, gelecek nesillerimize anlatılması için eğitim, farkındalık ve kapasite geliştirmeyi yaygınlaştıracağız.
Cumhuriyetimizin 100. yılına giderken, bakanlıklarımızla, üniversitelerimizle, belediyelerimizle, sivil toplumla 10 milyon vatandaşımıza çevre, iklim ve yeşil kalkınma eğitimi vereceğiz.
Bunların yanında; özellikle gençlere ve çocuklarımıza yönelik iklim dostu projelerimizle, kitap, dergi, film, sıfır atık ve iklim müzesi, dijital çevre ve çocuk akademisi, mobil uygulama, sosyal medya çalışmaları ve etkinliklerle 84 milyon vatandaşımızın Yeşil Kalkınma’yı tanımasını ve katkı sunmasını sağlayacağız.
