COVID-19 salgını döneminde bozulan ekonomik denge, bankaların elindeki ticari gayrimenkul sayısını patlattı. 2020’nin Temmuz ayında bankaların alacaklarına karşılık edindikleri gayrimenkullerin yüzde 25’i ticari iken, salgın döneminde bu oran yüzde 53,7’ye yükseldi. Bu artışla birlikte bankaların alacaklarına karşılık edindikleri ticari gayrimenkullerin sayısı konutu geçti. Yüzde 53,6’nın içinde işyerlerinin oranı yüzde 30,2, tarla ve arsanın oranı ise yüzde 23,6 olarak gerçekleşti. 3’ü katılım bankası olmak üzere toplam 27 bankanın kendi internet sitesinde satışa çıkardığı gayrimenkul listesine bakıldığında, en fazla gayrimenkulü elinde tutan bankalar arasında ilk sırada VakıfBank yer alırken onu sırasıyla, Ziraat Bankası, Halk Bank ve İş Bankası takip etti. 2 bin 197 gayrimenkule sahip olan Vakıf Bank’ta konutlar yüzde 57,2’le portföyde en yüksek paya sahip olurken, çiftçiye verdiği kredi ile öne çıkan Ziraat Bankası’nda ise tarla, arsa ve işyerlerinin payı yüzde 72,6 olarak dikkat çekti. Halk Bankası’nda ise tarla ve dükkan gibi alanların payı yüzde 53,3 oldu. Dördüncü sıradaki İş Bankası’nın elinde de ticari gayrimenkuller yüzde 50,6 ile öne çıktı.
Resmi olmayan verilere göre, 2021’nin Ocak ayında 3’ü katılım olmak üzere toplam 27 bankanın kendi internet sitelerinde satışa sundukları toplam gayrimenkul sayısı 9 bin 376 oldu. Bu gayrimenkullerin 4 bin 336 adedini ise konutlar oluştururken, 5 bin 39’nu adedini dükkan, mağaza ve tarla gibi ticari gayrimenkuller oluşturdu. İcra mahkemelerinin salgın nedeniyle uzun süre kapalı olmasından dolayı 2020’nin ikinci yarısında bankaların elindeki gayrimenkul sayısı azalırken, bu yılın haziran ayından itibaren artış yönünde eğilim bekleniyor.
Bankalar tarafından satışa sunulan ticari gayrimenkuller arasında dükkan ve mağaza sayısının fazlalığı dikkati çekerken, ilanlarda yer yer fabrika binaları da yer aldı. Kütahya’da 416 dönüm arazisi olan bir iplik fabrikasına ait bina 22 milyon 300 bin liralık bedelle satışa sunulurken, Çorum’da başka bir fabrika binası 14 milyon liraya, Kastamonu’da ise 16 bin 444 metrekare alanı bulunan bir tuğla fabrikası binası 7 milyon 530 bin TL’lik bir bedelle satışa çıkarıldı. Fabrika binasının yanı sıra Antalya Kepez’de bir düğün salonunu da 2 milyon 635 bin TL fiyatla satışa sunulan gayrimenkuller arasında yer aldı. İstanbul Büyükçekmece içinde farklı büyüklüklerde dükkanların yer aldığı 7 katlı yarım kalmış bir proje de 50 milyon lira bedelle satışa sunulan yapılar arasında dikkat çekti.
‘Bu yıl büyük artış bekleniyor’
TURYAP Kurumsal Pazarlama ve Satış Müdürü Alper Perçin, salgın döneminde icra dairelerinin kapalı olması nedeniyle şimdilik banka portföylerinde stokların azaldığını kaydederek, “Bizim portföyümüzde yaklaşık 500 adet banka gayrimenkulü bulunuyor. 2021 yılında bu sayılarda çok büyük artış beklentisi içerisindeyiz. Bankalarla yapmış olduğumuz görüşmeler de bunu doğrular nitelikte” diye konuştu. Özellikle ticari gayrimenkullerde bir kriz yaşandığına dikkat çeken Perçin. portföylerindeki ticari gayrimenkuller arasında en fazla artışın büyükşehirlerde yaşandığına vurgu yaptı. Perçin, ofis portföylerinde sayısal liderliğin ise tartışmasız İstanbul’da olduğunu kaydetti.
‘Oteller de bankalara gelir’
Tapu.com kurucusu ve CEO’su Emre Erşahin de 2019 yılı ile karşılaştırdıklarında 2020’de ticari portföylerinin hem adet hem de toplam cirodaki paylarının artış gösterdiğini söyledi. Ciro bazında payının yüzde 15 arttığını belirten Erşahin, “Pandeminin banka gayrimenkulleri üzerindeki esas etkilerini ticari faaliyetlerin yavaşlaması nedeniyle önümüzdeki 2- 3 yılda göreceğiz” diye konuştu. Birçok turizm işletmesinin 2020 yılında faaliyet gösteremediğini belirten Erşahin, “Bunun sonucunda 2021 yılında turizm tesislerinin satışa çıkacağını ve özellikle bankalara otel kategorisinde gayrimenkullerin geleceğini düşünüyoruz” dedi.
Trabzon birinci sırada
Tapu.com verilerine göre, bankalar tarafından satışa çıkarılan ticari gayrimenkullerde artış oranı bakımından Trabzon ilk sırada yer aldı. 2020 yılının ilk yarısına göre Trabzon’da ikinci yarıda 3.41 kat artış yaşandı. Trabzon’u 3.33’lük artışla Siirt, 2.20’lik artışla Adıyaman izlerken, Şanlıurfa 2 katlık artışla dördüncü, İstanbul ise 1.84 katlık artışla 5’inci sırada yer aldı. Tapu.com’un izlediği piyasa verilerine göre banka ticari gayrimenkullerinin ortalama satış süresi 3,5 ayda gerçekleşiyor.
